Module Code: UQ508492
Credits: 20

Tha am modal a’ coimhead air cheistean mu chànan, cinnidheachd, cultar is fèin-aithne ann an Alba ‘s thall thairis, le cuideam air dà-chànanas is dà-theangachas, gluasad cultair is cànain agus planadh is ath-bheothachadh cànain.

• Gun tuig sibh an dàimh eadar cànan, cultar, cinnidheachd is fèin-aithne gu h-àraidh ann an coimhearsnachdan mion-chànanach no dà-chànanach. Gun aithnich sibh mar a thig gluasad cultair is cànain gu bith ann an coimhearsnachdan mion-chànanach no dà-chànanach.
• Gun cuir sibh eòlas air cor mhion-chànanan ann an taghadh de choimhearsnachdan Eòrpach.

Module Code: UQ508491
Credits: 20

Bidh am modal seo a’ daingneachadh nan sgilean cànain a dh’ionnsaich an t-oileanach aig ìre 7. Thèid eacarsaichean sònraichte a chleachdadh gus sgilean bruidhinn, sgrìobhaidh agus èisteachd a neartachadh. Thèid Gàidhlig de dhiofar stoidhlichean a sgrùdadh gus structairean iom-fhillte,  faclaireachd agus ghnàthasan a thoirt a-steach.

Aig deireadh a’ mhodail, bu chòir dhan oileanach a bhith comasach air

• structairean iom-fhillte a thuigsinn agus a chleachdadh
• smuaintean agus beachdan a chur an cèill gu pongail agus gu grinn ann an còmhradh agus ann an sgrìobhadh mar thoradh air leudachadh faclaireachd agus stoidhle
• gràmar, co-chàradh, litreachadh agus fuaimneachadh na Gàidhlig a chur an gnìomh
• Gàidhlig air a labhairt a thras-sgrìobhadh gu pongail
• teagsaichean Beurla eadar-theangachadh gu Gàidhlig
• teagsaichean a dhearbhadh agus na mearachdan a cheartachadh agus a mhìneachadh

Module Code: UQ508495
Credits: 20

Thathas air a bhith mothachail o chionn fhada cho freagarrach sa tha an sgeulachd ghoirid mar dhòigh air eòlas fhaighinn air eileachadh ann am mion-chultaran. Tha am modal seo ag amas air eòlas a thoirt do dh’ oileanaich air a’ ghnè, an dà chuid gu foirmeil agus gu cuspaireil. A thaobh cruth, thèid sgeulachdan a sgrùdadh airson “aonachd buaidh” agus airson nan diofar innealan stoidhle a leigeas le “eaconamaidh dhòighean”. Bithear a’ sgrùdadh na h-inntinnean cuspaireil agus ealanta a tha aig an luchd-dreuchd as follaisiche, agus mar a tha iad a’ buntainn ri eòlas nas fharsainge a’ chomainn Ghàidhlig a thaobh fògarraich, dà-chultarachd, creideamh call cànain, msaa. de chànan, a’ cur cuideam nas motha air a’ chlaonadh nuadh-aimsireil a thaobh pongail san sgeulachd ghoirid: tha cruth sreathach, taobh a-muigh a’ chiad fhear cuideachd eadar-dhealaichte ri cruth organach, taobh a-staigh an tè mu dheireadh. Ged a tha a’ mhòr-chuid de sgeulachdan a’ buntainn ri eòlas Ghàidheil na h-Alba, tha ceanglaichean soilleir rin dèanamh le gluasadan inntleachdail nas fharsainge, gu sònraichte le bith-eòlas agus saidhceolas an latha an-diugh.

Nuair a chuireas tu crìoch air a’ mhodal seo gu soirbheachail, bu chòir gum biodh e comasach dhut:

• an sgeulachd ghoirid a mhìneachadh mar ghnè, an dà chuid gu foirmeil agus gu cuspaireil
• comharrachadh na prìomh dhraghan stoidhle is cuspaireil aig grunn sgrìobhadairean de sgeulachdan goirid Gàidhlig
• sealltainn tuigse air mar a tha na cuspairean sin a’ buntainn ri ceistean nas fharsainge mu fhògarrach, dà-chultarachd, creideamh, eileachadh, agus bith-beò
• tuigse mhath air bun-bheachdan agus briathrachas a’ mhodal seo ann an labhairt, leughadh, agus sgrìobhadh na Gàidhlig.

Module Code: UQ508493
Credits: 20

Bidh am modal seo a’ sealltainn gu breithneachail air bàrdachd na Gàidhlig bho thràth san 20mh linn air adhart, is e a’ coimhead air leasachadh na bàrdachd ann an stoidhle ùir fo bhuaidh chulturan eile air an dàrna làimh, agus air bàrdachd thraidiseanta air an làimh eile stèidhichte air a’ bhàrd-bhaile, òrain agus meadrachd riaghailteach.

Builean Ionnsachaidh:

• Eòlas air obair nam bàrd ùr-nòsach as ainmeile
• Tuigse air cùl-fhiosrachadh cultarach nam bàrd seo
• Tuigse air an diofar eadar nua-bhàrdachd agus bàrdachd thraidisteanta
• Tuigse air meadrachd agus rannaigheachd na bàrdachd
• Tlachd fhaighinn às a’ bhàrdachd.

Module Code: UL708477
Credits: 20

Tha am modal seo air ainmean-àite agus ainmean pearsanta, air a theagasg sa Ghàidhlig, agus chaidh a dhealbhadh an toiseach le Iain Mac an Tàilleir, ùghdar ar prìomh theacsa, The Placenames of Scotland. Tha sinn a’ faicinn mapa na h-Alba mar palimpsest, seann làmh-sgrìobhainn a’ nochdadh ann an diofar shreathan de sgrìobhadh. Tha ainmean-àite ann an Alba a’ tighinn bho co-dhiù sia cànain, an fheadhainn ro-Cheilteach as sine, gu tric ceangailte ri eileanan is aibhnichean, le ainmean ann an cànain Ceilteach (Cruithnis, Brythonic agus Gàidhlig), Lochlannais is Anglian às a dhèidh. Mar a bha sluagh na h-Alba a’ tuineachadh agus a’ gluasad mun cuairt, dh’fhàg iad an lorgan anns an onomasticon. Leis gum faodar ainm a chleachdadh mar iomradh, tha mòran ainmean tùsail air mairsinn ann an cànanan nas fhaide air adhart. Cuidichidh sgrùdadh air ainmean-àite le bhith a’ tuigsinn an tùsan agus an ciall a dh’innseas dhuinn mu ghluasadan treubhach, cleachdadh fearainn, eagrachadh sòisealta agus creideamh.

Nuair a chuireas tu crìoch air a’ mhodal seo gu soirbheachail, bu chòir gum biodh e comasach dhut:

• ag aithneachadh eileamaidean onomastic cumanta ann an Ro-Cheilteach, Cruithneach, Brythonic, Gàidhlig, Lochlannais agus Beurla
• eachdraidh tuineachaidh na h-Alba a cheangal ri sgaoileadh cànanach ainmean-àite
• comharrachadh leasachaidhean cànain sa Ghàidhlig mar a chithear le ainmean-àite
• mion-sgrùdadh a dhèanamh air ainmean-àite aig ìre ionadail
• tuigsinn cò às a thàinig ainmean pearsanta Gàidhlig agus iom-fhillteachd nan sloinnidhean Beurla.

Module Code: UQ508507
Credits: 20

An t-àite a bha ‘s a tha aig a’ Ghàidhlig ann an siostam an fhoghlaim ann an Alba, le sùil shònraichte air Foghlam tro Mheadhan na Gàidhlig. Bithear a’ dèanamh coimeas ri siostaman foghlaim ann an Èirinn ‘s anns a’ Chuimrigh. Tha am modal stèidhte air pàipearan acadaimigeach a leughar tron t-semester.

• Gun tuig sibh an t-àite a bh’ aig a’ Ghàidhlig ann an siostam an fhoghlaim an Alba.
• Gun aithnich sibh na tha Foghlam tro Mheadhan na Gàidhlig a’ ciallachadh, mar a thàinig e gu bith agus mar a neartaichear e sa chlas.
• Gun cuir sibh eòlas air mar a tha ideòlas na bhunait aig siostam foghlaim sam bith ach gu h-àraidh ann an suidheachadh mion-chànanach.

Module Code: UW308471
Credits: 20

Thèid sùil a thoirt air mar a thàinig ceòl na Gàidhealtachd air adhart, a’ sealltainn ri diofar ghnèithean rin seinn, a’ gabhail a-steach canntaireachd agus na sailmean.  Bithear cuideachd a’ toirt sùil air seòrsaichean dannsa agus piobaireachd. Thèid ionnsachadh mu Bhàrdachd agus cleachdaidhean ann an Alba agus Èirinn anns an t-17mh agus an 18mh linn deug, a’ dol air adhart gu ceòl traidiseanta san latha an-diugh.

An dèidh crìoch a chur air a’ mhodal, bidh;

• tuigse agad air na prìomh amannan ann an eachdraidh na Gàidhealtachd agus na leasachaidhean ciùil a bha a’ dol aig na h-amannan sin.
• thu air eòlas fhaighinn air a’ briathrachas a tha freagarrach airson a’ mhodail.

Module Code: UQ508494
Credits: 20

Anns a’ mhodal seo, ionnsaichidh tu mu bheul-aithris agus cultar ‘tradiseanta’ nan Gàidheal anns an t-seann shaoghal: ’s e sin, ron fhicheadamh linn. Ionnsaichidh tu mu chùrsa-beatha nan daoine: na cleachdaidhean iongantach coicheangailte ri breith, bainnsean, agus bàs. Ionnsaichidh tu mun t-saoghal os-nàdarra far an coinnich tu ri sìthichean, an droch shùil, agus an dà shealladh. Cuiridh tu eòlas cuideachd air ruith na seann bhliadhna, air na làithean cudromach agus na làithean cunnartach anns na ràithean, agus air na làithean-fèille nuair a thigeadh daoine còmhla airson reic, ceannachd, spòrs, agus dannsa. Mu dheireadh, bheir thu sùil air òrain agus sgeulachdan nan Gàidheal, agus cleachdadh an taigh-cèilidh.

Chan e a-mhàin gun ionnsaich thu mu chleachdaidhean agus creideasan nan Gàidheal bho shean. Chì thu cuideachd mar a dh’fhaodas sinn coimeas a dhèanamh eadar an dualchas againne agus dualchas dhaoine ann an àiteachan eile ann am Breatainn, ann an Èirinn, agus gu dearbh anns an Roinn-Eòrpa air fad. Aig deireadh a’ chùrsa, tuigidh tu nach eil na Gàidheil idir cho iomallach no cho uile gu lèir àraid ’s a tha cuid a’ cumail a-mach – tha tòrr againn ann an cumantas le sluaghan eile.

Builean Ionnsachaidh:

Bidh deagh eòlas aig na h-oileanaich air na deifir chleachdaidhean agus chreideasan a bh’ aig Gàidheil bho shean a-thaobh cùrsa-beatha, a-thaobh an t-saoghail os-nàdarra; a-thaobh làithean agus ràithean na seann bhliadhna; agus a-thaobh cultar nan òran agus nan sgeulachd. Bidh fios aca air na deifir thùsan agus stòran fiosrachaidh far am faigh iad tuilleadh eòlais mun bheul-aithris. Agus bidh iad misneachail agus cofhartail a’ measadh beul-aithris nan Gàidheal mar phàirt de choitheacs nas fharsainge, an coitheacs Eòrpach.